TS. Trương La1; KS. Hồ Thị Phương Hiếu2; CN. Trương Ngọc Quang2;
1Viện KHKT Nông Lâm nghiệp Tây Nguyên;
2Công ty TNHH Cacao Nam Trường Sơn.
Kỹ thuật sử dụng bột vỏ quả cacao làm thức ăn cho bò là kết quả của Đề tài: “Nghiên cứu chế biến vỏ quả cacao làm thức ăn chăn nuôi”, thuộc chương trình nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ tỉnh Đắk Lắk do Công ty TNHH Nam Trường Sơn phối hợp Viện KHKT Nông Lâm nghiệp Tây Nguyên thực hiện. Bài viết này xin giới thiệu kỹ thuật hướng dẫn sử dụng bột vỏ quả cacao để làm thức ăn nuôi bò thịt, thay thế một số phụ phẩm nông nghiệp khác nhằm giải quyết sự thiếu hụt thức ăn cho bò trong mùa khô, gia tăng giá trị kinh tế cho người sản xuất và giảm thiểu ô nhiễm môi trường.
1. Kỹ thuật sử dụng bột vỏ quả cacao trong khẩu phần hỗn hợp nuôi bò thịt
1.1. Kiểm tra đánh giá, lựa chọn bột vỏ quả cacao
Nguyên liệu sử dụng cho bò ăn là bột vỏ quả cacao được chế biến từ vỏ quả cacao tươi sau thu hoạch được phơi khô và nghiền nhỏ thành bột.
Bột vỏ quả cacao được kiểm tra chất lượng bằng đánh giá cảm quan về mùi vị, màu sắc và qua phân tích định lượng các thành phần hóa học. Sau đó được đưa vào phối trộn với các nguyên liệu khác để làm thức ăn hỗn hợp nuôi bò thịt.
Bột vỏ quả cacao đưa vào sử dụng làm thức ăn cho bò bảo đảm không mốc, thối, hỏng, màu sắc phải là màu đặc trưng của các nguyên liệu.
Bột vỏ quả cacao được sản xuất theo quy trình của Công ty TNHH Cacao Nam Trường Sơn (Địa chỉ: Thôn Tân Tiến, xã Ea Na, huyện Krông Ana, tỉnh Đắk Lắk). Một số chỉ tiêu về thành phần hóa học và giá trị dinh dưỡng của vỏ quả cacao tại bảng 1.
Bảng 1. Thành phần hóa học và giá trị dinh dưỡng của bột vỏ quả cacao
| TT | Chỉ tiêu | Kết quả |
| 1 | VCK (%) | 89,40 |
| 2 | Protein thô (%) | 6,91 |
| 3 | Béo thô (%) | 1,43 |
| 4 | Xơ thô (%) | 28,30 |
| 5 | Khoáng tổng số (%) | 8,14 |
| 6 | Năng lượng trao đổi – ME (Kcal/kg) | 1.614 |
1.2. Sử dụng bột vỏ quả cacao trong khẩu phần hỗn hợp nuôi bò thịt
1.2.1.Công thức phối trộn khẩu phần hỗn hợp sử dụng bột vỏ quả cacao:
Sau khi lựa chọn được bột vỏ quả cacao đủ tiêu chuẩn, tiến hành phối trộn với các nguyên liệu khác để làm thức ăn hỗn hợp cho bò thịt. Khẩu phần hỗn hợp có thể sử dụng 1 trong 2 công thức (CT) tại bảng 2:
Bảng 2. Khẩu phần thức ăn sử dụng bột vỏ quả cacao nuôi bò
| TT | Loại thức ăn (%) | CT1 | CT2 |
| 1 | Rỉ mật | 31 | 28 |
| 2 | Bột ngô | 30 | 28 |
| 3 | Bột vỏ quả ca cao khô | 30 | 35 |
| 4 | Bột cá | 7 | 7 |
| 5 | Urê | 1 | 1 |
| 6 | Premix khoáng | 1 | 1 |
| Tổng | 100 | 100 | |
| – Năng lượng trao đổi (Kcal) | 2.180 | 2.163 | |
| – Protein thô/kg chất khô (%) | 11,4 | 11,2 |
1.2.2. Cách trộn khẩu phần và cho bò ăn:
– Bước 1: Các nguyên liệu như: bột vỏ quả cacao, bột ngô, bột cá, premix khoáng, urê trộn với nhau thật đều thành một hỗn hợp.
– Bước 2: Trộn rỉ mật đều với hỗn hợp thức ăn trên ta được hỗn hợp cuối cùng.
– Bước 3: Đem hỗn hợp cuối cùng cho bò ăn. Thức ăn được chia làm 2 bữa: vào sáng lúc 8 giờ và chiều tối, lúc 16 giờ. Cho bò uống nước tự do.
Chú ý: Rỉ mật cân theo định lượng để sẵn và chỉ trộn trước khi cho bò ăn. Không được trộn rỉ mật vào hỗn hợp thức ăn tinh để quá lâu, thức ăn sẽ bị lên men và hỏng không sử dụng được cho bò.
– Lượng thức ăn cho bò: Có thể cho bò ăn thức ăn hỗn hợp bột vỏ quả cacao như sau:
+ Cho bò ăn lượng thức ăn tinh hỗn hợp bằng 50% khối lượng khẩu phần (tính theo VCK): Với cách này cho bò ăn theo 2 cách: cách thứ nhất, cho bò ăn cỏ xanh trước, sau đó cho ăn thức ăn hỗn hợp bột vỏ cacao; cách thứ 2 là băm cỏ hoặc các phụ phẩm với kích thước 3 – 5 cm (sử dụng máy băm) rồi trộn đều với thức ăn hỗn hợp vỏ cacao, sau đó cho bò ăn một lúc.
+ Cho bò ăn hoàn toàn thức ăn hỗn hợp bột vỏ quả cacao theo nhu cầu của bò: Khối lượng thức ăn hỗn hợp cho bò ăn chiếm khoảng 2,5 – 3% khối lượng cơ thể bò. Ví dụ: một con bò thịt nặng 200 kg thì lượng thức ăn hỗn hợp vỏ quả cacao cho ăn là 5 – 6 kg/con/ngày.
Hình 1. Bột vỏ quả cacao
Khi cho bò ăn thức ăn hỗn hợp bột vỏ quả cacao cần cho bò uống nước tự do; theo dõi tăng khối lượng, các biểu hiện về lông da, khả năng thu nhận thức ăn… để kịp thời điều chỉnh cho phù hợp nhu cầu.
2. Kỹ thuật sử dụng bánh dinh dưỡng bột vỏ quả cacao làm thức ăn cho bò thịt
2.1. Kiểm tra đánh giá, lựa chọn bánh dinh dưỡng bột vỏ quả cacao
Nguyên liệu sử dụng cho bò ăn là bánh dinh dưỡng bột vỏ quả cacao được chế biến từ khẩu phần thức ăn hỗn hợp cho bò được phối trộn bảo đảm dinh dưỡng để nuôi bò thịt.
Bánh dinh dưỡng bột vỏ quả cacao được kiểm tra chất lượng bằng đánh giá cảm quan về mùi vị, màu sắc và qua phân tích định lượng các thành phần hóa học. Sau đó được sử dụng làm thức ăn nuôi bò thịt.
Bánh dinh dưỡng bột vỏ quả cacao đưa vào sử dụng làm thức ăn cho bò bảo đảm không mốc, hỏng, màu sắc phải là màu đặc trưng của các nguyên liệu.
Bánh dinh dưỡng bột vỏ quả cacao được sản xuất theo quy trình của Công ty TNHH Cacao Nam Trường Sơn (Địa chỉ: Thôn Tân Tiến, xã Ea Na, huyện Krông Ana, tỉnh Đắk Lắk). Công thức đóng bánh dinh dưỡng như sau:
Bảng 3. Công thức bánh dinh dưỡng bột vỏ quả cacao cho bò thịt
|
TT |
Loại thức ăn |
Tỉ lệ (%) |
|
1 |
Rỉ mật |
28 |
|
2 |
Bột ngô |
28 |
|
3 |
Bột vỏ quả ca cao khô |
35 |
|
4 |
Bột cá |
7 |
|
5 |
Urê |
1 |
|
6 |
Premix khoáng |
1 |
|
|
Tổng |
100 |
Một số chỉ tiêu về thành phần hóa học và giá trị dinh dưỡng của bánh dinh dưỡng vỏ quả cacao như sau:
Bảng 4. Thành phần hóa học và giá trị dinh dưỡng của bánh dinh dưỡng
|
TT |
Chỉ tiêu |
Kết quả |
|
1 |
VCK (%) |
85,6 |
|
2 |
Protein thô (%) |
11,1 |
|
4 |
Xơ thô (%) |
10,6 |
|
5 |
Khoáng tổng số (%) |
7,1 |
|
6 |
Năng lượng trao đổi – ME (Kcal/kg) |
2.136 |
2.2. Sử dụng bánh dinh dưỡng bột vỏ quả cacao làm thức ăn cho bò
- Lượng thức ăn bánh dinh dưỡng:
Theo nguyên tắc, khi nuôi bò thịt bằng bánh dinh dưỡng bột vỏ quả cacao có thể sử dụng với lượng không hạn chế. Tuy nhiên, bánh dinh dưỡng vỏ quả cacao thường dùng với mục đích là giải quyết thiếu thức ăn cho bò trong mùa khô. Do đó để mang lại hiệu quả, cần nuôi bò bằng cách chỉ bổ sung thức ăn bánh dinh dưỡng bột vỏ quả cacao với lượng bổ sung là 2 kg/con/ngày, kết hợp với cỏ xanh hoặc các loại thức ăn khác.
- b. Cách cho bò ăn:
– Cho bò ăn toàn bộ bánh dinh dưỡng: Cắt mở bao ni lông bánh dinh dưỡng để thức ăn tiếp xúc với không khí khoảng 15 – 20 phút, sau đó bẻ nhỏ hoặc dùng các dụng cụ giã nhỏ bánh dinh dưỡng rồi cho bò ăn như cách cho bò ăn thức ăn hỗn hợp bột vỏ quả cacao (Đã trình bày ở phần trên).
– Cho bò ăn bổ sung bánh dinh dưỡng: Bánh dinh dưỡng được làm nhỏ như trên, cho bò ăn thức ăn thô xanh trước rồi cho bò ăn thức ăn bánh dinh dưỡng sau. Hoặc trộn đều bánh dinh dưỡng với cỏ, phụ phẩm đã được băm nhỏ trước đó thành hỗn hợp rồi cho bò ăn.
– Cho bò ăn 2 bữa: vào sáng lúc 8 giờ và chiều tối, lúc 16 giờ. Cho bò uống nước tự do.
Hình 2. Bánh dinh dưỡng bột vỏ quả cacao