Võ Trần Quang, TS. Trương La
Viện Khoa học Kỹ thuật Nông Lâm nghiệp Tây Nguyên
1. MỞ ĐẦU
Đắk Lắk là tỉnh có nguồn phụ phẩm nông nghiệp rất dồi dào, tuy nhiên tỉ lệ sử dụng chúng làm thức ăn chăn nuôi vẫn còn rất thấp. Vì vậy, thức ăn cho bò bị thiếu hụt trầm trọng, đặc biệt là vào mùa khô. Để giải quyết vấn đề này, một biện pháp được ứng dụng hiện nay là sử dụng chế phẩm lên men lactic để ủ chua một số phụ phẩm để làm thức ăn nuôi bò thịt, kết quả bước đầu mang lại hiệu quả rõ rệt. Việc sử dụng chế phẩm lên men Lactic để ủ chua rơm lúa, thân cây ngô, ngọn lá mía làm thức ăn cho bò sẽ thúc đẩy quá trình lên men thức ăn, tăng khả năng tiêu hóa cho gia súc, làm giảm thiểu sự mất mát các chất dinh dưỡng thức ăn trong quá trình bảo quản, góp phần phát triển chăn nuôi đại gia súc một cách bền vững. Chính vì vậy việc nghiên cứu sử dụng thức ăn ủ chua bằng chế phẩm lên men Lactic làm thức ăn nuôi bò là hết sức cần thiết.
2. VẬT LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
2.1. Vật liệu nghiên cứu
– Phụ phẩm dùng để ủ gồm: rơm tươi, cây ngô tươi sau thu hoạch và ngọn lá mía
– Bò thí nghiệm: Bò thịt Lasind 17-18 tháng tuổi.
2.2. Phương pháp nghiên cứu
Với mỗi loại phụ phẩm đều bố trí thí nghiệm nuôi bò với thức ăn thí nghiệm theo sơ đồ sau :
Ngoài thức ăn như trên, bổ sung 1,5 kg thức ăn tinh (50% bột ngô + 50% bột sắn)/con/ngày đêm.
* Các chỉ tiêu theo dõi: Tăng trọng tuyệt đối của bò; tiêu tốn thức ăn của bò; ước tính hiệu quả kinh tế.
3. KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN
3.1. Kết quả sử dụng rơm ủ lên men Lactic thay thế cỏ tươi để nuôi bò
Bảng 3.1. Khối lượng, tăng KL của bò nuôi bằng rơm ủ
* Các chữ khác kí hiệu ở hàng biểu thị sự sai khác giữa các số TB (P < 0,05)
Qua kết quả cho thấy, tăng KL của bò ở lô ĐC và lô I là tương đương nhau: 533 và 525 g/con/ngày và cao hơn bò ở lô II (458 g/con/ngày) và lô III (433 g/con/ngày). Khi thay thế rơm với tỉ lệ 15% chưa thấy có sự ảnh hưởng đến tăng KL của bò. Tuy nhiên với tỉ lệ rơm ủ 30% trong khẩu phần đã ảnh hưởng đến tăng KL của bò một cách rõ rệt.
Bảng 3.2. Hiệu quả kinh tế của bò nuôi bằng rơm ủ
* Ghi chú: Giá thức ăn tinh: 4.200 đ/kg; giá cỏ: 600 đ/kg; rơm tươi: 150 đ/kg.
Lô I khi thay thế cỏ tươi bằng 15% rơm ủ thì chênh lệch thu chi cao hơn lô ĐC một ít (66.400 đ/con), 2 lô còn lại là lô II và III có chênh lệch thu chi thấp hơn ĐC. Mặc dù chênh lệch thu chi khi sử dụng rơm ủ nuôi bò không cao nhiều so với ĐC nhưng đây là giải pháp nhằm chủ động được nguồn thức ăn thay thế cỏ tươi. Việc thay thế cỏ bằng rơm để nuôi bò vừa mang lại lợi nhuận vừa giải quyết được sự thiếu nguồn thức ăn vào cho bò vào mùa khô, tận dụng được nguồn phụ phẩm dư thừa tránh ô nhiễm môi trường.
3.2. Sử dụng thân cây ngô ủ lên men Lactic thay thế cỏ tươi để nuôi bò
Tăng khối lượng của bò ở các lô TN như sau: lô I: 600 g/con/ngày, lô II: 583 g/con/ngày và cả 2 lô này tương đương với lô đối chứng: 592 g/con/ngày. Lô III có tăng khối lượng bò là thấp nhất (508 g/con/ngày). Tăng khối lượng của bò giảm rõ rệt khi tỉ lệ sử dụng cây ngô ủ là 45%. Như vậy có thể sử dụng cây ngô ủ với tỉ lệ đến 30% để thay thế cỏ tươi nuôi bò mà không ảnh hưởng đến tăng khối lượng.
Bảng 3.3. Khối lượng và tăng KL của bò nuôi bằng thân cây ngô ủ
* Các chữ khác kí hiệu ở hàng biểu thị sự sai khác giữa các số TB (P<0,05).
Bảng 3.4. Hiệu quả kinh tế của bò nuôi bằng thân cây ngô ủ
* Ghi chú: Giá thức ăn tinh: 4.200 đ/kg; giá cỏ: 600 đ/kg; cây ngô: 150 đ/kg.
Kết quả cho thấy khi sử dụng cây ngô ủ trong khẩu phần để nuôi bò đều có chệnh lệch thu chi cao hơn lô đối chứng chỉ cho ăn hoàn toàn cỏ tươi. Trong đó lô I (thay thế 15%) và lô II (thay thế 30%) cây ngô ủ có chênh lệch thu chi cao nhất, tương ứng: 1.585,8 ngàn đồng và 1.544,1 ngàn đồng. Như vậy khi sử dụng cây ngô ủ nuôi bò vừa mang lại hiệu quả kinh tế cao, vừa không ảnh hưởng đến tăng khối lượng bò và tận dụng được nguồn phụ phẩm dồi dào hiện nay ở Đắk Lắk.
3.3. Sử dụng ngọn lá mía ủ lên men Lactic thay thế cỏ tươi để nuôi bò
Bảng 3.5. Khối lượng và tăng KL của bò nuôi bằng ngọn lá mía ủ
* Các chữ khác kí hiệu ở hàng biểu thị sự sai khác giữa các số trung bình (P<0,05).
Tăng khối lượng của bò ở lô thí nghiệm I (15% ngọn lá mía ủ) và lô II (30% ngọn lá mía ủ) tương ứng là 583 g/con/ngày và 567 g/con/ngày và cả 2 lô này tương đương với tăng khối lượng của bò ở lô Đối chứng: 608 g/con/ngày (P>0,05). Tăng khối lượng của bò ở Lô III (45% ngọn lá mía) là thấp nhất, chỉ đạt 483 g/con/ngày. Như vậy khi sử dụng ngọn lá mía ủ chua với tỉ lệ đến 30% thay thế cỏ tươi không làm ảnh hưởng đến tăng khối lượng của bò, nhưng khi thay thế cỏ tươi bằng ngọn lá mía ủ với tỉ lệ 45% bắt đầu có ảnh hưởng rõ rệt đến tăng khối lượng của bò.
Bảng 3.6. Hiệu quả kinh tế nuôi bò bằng ngọn lá mía ủ
* Ghi chú: Giá thức ăn tinh: 4.200 đ/kg; giá cỏ: 600 đ/kg; giá ngọn lá mía tươi: 150 đ/kg.
Khi sử dụng ngọn lá mía ủ trong khẩu phần để nuôi bò đều có chệnh lệch thu chi cao hơn lô đối chứng chỉ cho ăn hoàn toàn cỏ tươi. Trong đó lô II, sử dụng 30% ngọn lá mía ủ có chênh lệch lớn nhất.
4. KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ
4.1. Kết luận
Có thể sử dụng phụ phẩm nông nghiệp ủ chua bằng men Lactic để thay thể có tươi nuôi bò với các tỉ lệ trong khẩu phần như sau: rơm lúa: 15%; cây ngô và ngọn lá mía sau thu hoạch là 15% và 30% mà không ảnh hưởng đến tăng khối lượng của bò và mang lại hiệu quả kinh tế.
4.2. Đề nghị
Cho áp dụng kết quả về các tỉ lệ sử dụng phụ phẩm ủ chua bằng chế phẩm lên men Lactic trong khẩu phần nuôi bò thịt vào vào sản xuất.
