ThS. Đặng Đinh Đức Phong – Bộ môn Lâm nghiệp và Cây ăn quả
- Nguồn gốc
Giống bơ Hass (được đặt tên bởi nhà làm vườn có tên là Rudolph Hass) thuộc chủng Guatamalan, được tuyển chọn và trồng đầu tiên ở phía Nam bang California, nước Mỹ từ những năm 1930s. Tại Mỹ, sản lượng bơ Hass chiếm đến 80% thị phần và quả bơ Hass cũng chiếm thị phần lớn nhất trên toàn thế giới.
- Đặc điểm thực vật học
Dạng tán:
Cây có tán lên thẳng, có nhiều cành thứ cấp. Cây 8 năm tuổi trồng trên nền đất đỏ bazan có chiều cao trung bình 6 m, đường kính tán rộng 4 – 4,5 m.
Đặc điểm hoa, quả:
Hoa nhóm A; Thời gian ra hoa từ tháng 1-3 dương lịch (trong điều kiện tại Buôn Ma Thuột); Thời gian thu hoạch từ giữa tháng 8 đến giữa tháng 10 dương lịch, thời điểm thu hoạch chính vào tháng 9 hàng năm.
Quả có dạng hình oval, trọng lượng quả trung bình từ 150 – 200g, vỏ sần, khi chín có màu tím đen, hạt chắc, vỏ hạt không dính vào thịt quả.
Thịt quả có màu trắng sữa, mịn dẻo, không xơ, rất béo, ngon, có vị hơi mặn.
Một số thông số về hàm lượng dinh dưỡng trong thịt quả bơ Hass trồng tại Buôn Ma Thuột – Việt Nam (so sánh với giống BOOTH7 – giống được trồng phổ biến nhất tại Tây Nguyên hiện nay)
|
Giống |
Tỷ lệ thịt quả (%) |
Chất khô (%) |
Đường (%) |
Lipit (%) |
Protein (%) |
|
HASS |
56,3 |
31,72 |
0,78 |
23,16 |
1,66 |
|
BOOTH7 |
62,2 |
23,32 |
2,76 |
13,78 |
1,75 |
- Yêu cầu sinh thái
Đất đai: Cây bơ thích hợp trên những vùng đất có tầng dày (>1,5m), thoát nước tốt.
Nhiệt độ: Bơ Hass thuộc chủng Guatemalan nên thích hợp hơn với những vùng có khí hậu mát mẻ, không phù hợp khi trồng ở những vùng có khí hậu khô nóng.
- Kết quả trồng thử nghiệm trên địa bàn Tây Nguyên
Tại khu vực Tây Nguyên, kết quả trồng thử nghiệm giống bơ Hass ở một số vùng sinh thái như Buôn Ma Thuột – Đăk Lăk, Đăk Mil – Đăk Nông, Bảo Lộc- Lâm Đồng cho thấy những vùng có độ cao so với mặt biển lớn hơn thì cây sinh trưởng tốt hơn, ít sâu bệnh và cho năng suất, chất lượng cao hơn. Điều này hoàn toàn phù hợp với thực tế vì càng lên cao thì khí hậu càng mát mẻ hơn và do đó phù hợp hơn với yêu cầu sinh thái của giống bơ Hass.
- Định hướng phát triển
Bơ Hass có những ưu điểm sau: Thịt quả có hàm lượng dầu cao (thuộc vào hàng cao nhất trong số các giống bơ trên thế giới cũng như giống tuyển chọn trong nước), chất lượng ngon, đặc biệt là khả năng tồn trữ sau chín (lifetime on shelf) khá lâu (bơ chín nếu lưu trữ trong điều kiện nhiệt độ mát mẻ ổn định có thể kéo dài cả tháng) nên thích rất thuận lợi cho việc vận chuyển đến các thị trường xa và thời gian tiêu thụ sản phẩm được lâu hơn. Tuy nhiên người trồng cần quan tâm đến một số khía cạnh sau:
Quả bơ Hass có trọng lượng nhỏ, nên trước mắt không được thị trường trong nước ưa chuộng. Đây là giống bơ có thể định hướng phát triển theo hướng xuất khẩu.
Nếu trồng những vùng sinh thái không thích hợp, chất lượng sẽ không đảm bảo (thịt quả ít, nhiều sơ, vị nhạt).Giống Bơ Hass thuộc chủng Gatemalan, có nguồn gốc ôn đới nên chỉ thích hợp với những vùng trồng có khí hậu mát mẻ, nếu trồng ở những vùng có khí hậu nóng sẽ cho sinh trưởng kém (cây yếu, hay bị khô cành, trái nhỏ, thịt quả mỏng và nhiều xơ).
Viện Khoa học Kỹ thuật Nông Lâm nghiệp Tây Nguyên đã tiến hành trồng khảo nghiệm giống bơ Hass từ năm 2002. Kết quả khảo nghiệm tại 2 vùng sinh thái Buôn Ma Thuột và Bảo Lộc cho thấy: Tại Bảo Lộc, cây cho quả sai, trọng lượng quả lớn hơn và chất lượng quả tốt hơn so với Buôn Ma Thuột, đồng thời cây ít bị hiện tượng khô cành hơn.
Từ kết quả thực nghiệm, kết hợp với phân tích về đặc tính thực vật học và yêu cầu sinh thái của cây bơ Hass cho thấy, ở Khu vực Tây Nguyên, chỉ nên trồng giống bơ Hass ở những vùng có khí hậu mát mẻ, cụ thể là những vùng có độ cao so với mặt biển lớn hơn 600m. Có thể trồng thử nghiệm giống bơ Hass ở một số vùng như sau: Bảo Lộc, Di Linh, Đức Trọng của Tỉnh Lâm Đồng; Đăk Mil, Đăk Song, Đăk Glong của tỉnh Đăk Nông; Krông Năng, EaH’leo của tỉnh Đăk Lăk; một số vùng thuộc tỉnh Kon Tum: Đăk Hà, Đăk Tô, Kom Plong …