TS. Phan Việt Hà – Viện KHKT-NLN Tây Nguyên
1. Hiện nay, thì khí hậu Việt Nam đang biến đổi như thế nào và ảnh hưởng của sự thay đổi khí hậu đến sản lượng và chất lượng của cà phê là gì?
Hiện nay, ngoài các biến động chung của khí hậu toàn cầu như việc tăng nhiệt độ và số ngày nóng, đặc biệt là nhiệt độ tối cao ngày thì ở Việt Nam, việc gia tăng các hiện tượng khí hậu cực đoan như bão lụt, hạn hán ngày càng thấy rõ hơn. Đối với vùng trồng cà phê thì biến đổi khí hậu có thể thấy qua việc: nắng nóng, hạn hán gay gắt trong mùa khô; mưa với cường độ cao trong mùa mưa. Ngoài ra còn có hiện tượng khí hậu trái mùa trong năm: trong mùa mưa có nhiều đợt tiểu hạn, nhất là vào giai đoạn cuối; trong mùa khô lại có giai đoạn mưa.
Các biến đổi khí hậu nêu trên có thể ảnh hưởng đến sản lượng và chất lượng cà phê như sau:
+ Khí hậu tăng cao sẽ làm giảm diện tích trồng phù hợp đối với cây cà phê, đặc biệt là cây cà phê Arabica. Ngoài ra, nếu nhiệt độ tăng cao quá 35 độ C thì ngay cả cây cà phê vối cũng bị ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát triển và vì vậy ảnh hưởng đến năng suất và chất lượng.
+ Việc hạn sớm vào cuối mùa mưa và mưa sớm vào đầu mùa khô sẽ ảnh hưởng đến việc ra hoa, đậu quả của cây cà phê và vì vậy ảnh hưởng lớn đến năng suất.
+ Sự gia tăng các hiện tượng mưa nhiều và hạn hán sẽ làm ảnh hưởng đến việc tích lũy chất khô của cây cà phê, điều kiện lưu giữ sản phẩm và vì vậy cũng ảnh hưởng trực tiếp đến năng suất, chất lượng cà phê.
2. Cà phê Việt Nam được biết đến là hầu hết những loại cà phê có khả năng chịu được khí hậu và côn trùng gây hại, thế nhưng sự thay đổi khí hậu như bây giờ vẫn có ảnh hưởng lớn đến cà phê?
Ở Việt Nam, giống cà phê trồng phổ biến là Robusta. Giống này có khả năng chống chịu tương đối tốt với các điều kiện khí hậu khắc nghiệt. Hơn nữa, hiện Việt Nam đã có những giống được nghiên cứu theo hướng thích ứng với biến đổi khí hậu. Ngoài ra, các giống cà phê ở Việt Nam, cùng với các quy trình kỹ thuật tiên tiến, có khả năng chống chịu rất tốt với các sâu bệnh hại.
Tuy nhiên, nếu biến đổi khí hậu diễn ra khắc nghiệt hơn thì chắc chắn vẫn sẽ có ảnh hưởng lớn đến sinh trưởng phát triển của cây cà phê và vì vậy, sẽ ảnh hưởng đến năng suất và chất lượng. Ngoài ra, biến đổi khí hậu cũng làm phát sinh dịch hại trên cây cà phê. Ví dụ: việc bùng phát thành dịch của ve sầu hại rễ trong những năm trước đây và bọ xít muỗi chích ngọn cà phê trong những năm gần đây đã gây thiệt hại không nhỏ cho người trồng cà phê. Rất nhiều diện tích cà phê đã bị chết và không thể sinh trưởng phát triển được do các nguyên nhân này.
3. Nếu như tình trạng biến đổi khí hậu nãy cứ diễn ra thì sẽ có thiệt hại như thế nào đối với người tiêu dùng đang tiêu thụ cà phê không?
Nếu tình trạng khí hậu tiếp tục diễn ra và gay gắt hơn thì ngoài việc giảm năng suất, chất lượng cà phê nói chung thì chi phí sản xuất cà phê sẽ phải tăng lên, người tiêu dùng sẽ phải trả với giá cao hơn với cà phê có chất lượng ngày càng thấp hơn.
Ngoài ra, việc thu hẹp diện tích cà phê Arabica cũng sẽ là một thiệt thòi cho người tiêu dùng vì đây là giống cà phê cho chất lượng nước uống cao hơn cà phê Robusta.
4. Trong lĩnh vực nông nghiệp sản xuất cà phê hiện đang có biện pháp đối phó nào với hiện tượng biến đổi khí hậu hay không?
Ở Việt Nam, các biện pháp đang được khuyến cáo trong sản xuất nhằm ứng phó với biến đổi khí hậu bao gồm:
– Nghiên cứu và chuyển giao vào sản xuất những giống cà phê và những biện pháp canh tác giúp cây cà phê có khả năng chống chịu với các điều kiện khí hậu khắc nghiệt, đặc biệt là chống chịu với điều kiện khô hạn, thiếu nước tưới trong mùa khô.
– Sử dụng các công nghệ tưới nước tiên tiến, tiết kiệm và nông nghiệp chính xác.
– Sản xuất cà phê theo hướng hữu cơ, đa dạng sinh học, bảo tồn đất và nước.